altar | Ara dei Vicomagistri | axe | Ares/Mars 391 | Aphrodite/Venus | Agamestor (?) (S) 506p | Aither 1 | Alkyoneus 33 | Allektos (S) 517p | Aloadai 2 | Amphitrite 62 | Aphrodite 1284 | Aphrodite 1311 | Aphrodite 1400 | Apollon 1063 | Ares 108 | Artemis 1338 | Aster 1 | Asteria I 1 | Astra 14 | Astra 34 | Astraios I 1 | Athena 395 | Asia Minor | Antikensammlung | Aither | Alkyoneus | Aloadai | Athena | Ares/Mars 280 | Athena/Minerva 282 | aulos | acerra | architecture | acroterion | architrave | Ares/Mars | Athena/Minerva | Achilleus 616 | Achilleus 856 | Agenor II (Suppl. 2009) 4 | Andromache I 31 | Automedon 25 | arrow | Achilleus | Andromache I | Automedon | Agenor II | Apulia | aegis | Attica | auletes | Anthesteria | animal head | architectural model | altar: monolithic block | Akrai | Aias I 80 | Aias I | Ares/Mars 282 | A | Athena 574 | Auktion 18 | A 031 | altar with protection against wind | Agnoia 4 | Aidos 3 | Aidos | Adyton | aus Porosquadern errichtete Brunnenhaus aus der 1. H. 6. Jh. v. Chr. nahm auf der Rückseite eines gepflasterten Hofs (5.75 x 5.68 m) einen mit 3 Reservoirs ausgestatteten Laufbrunnen mit 4 Wasserstrahlen auf. Im 2./1. Jh. v. Chr. wurde ca. 50 m tiefer in der Schlucht eine neue Brunnenanlage weitgehend aus dem anstehenden Fels herausgearbeitet. Das in einem Reservoir (11m lang | Auf dem felsigen Plateau nördlich unterhalb der Akropolis verteilen sich über ein Areal von ca. 130 x 130 m etwa 40 Felsabarbeitungen Schrammen | A. | AA (1904) 218–224; Napp | A.E. (Hrsg.) | AA (1989) 601–634 (= Hoepfner 1); Andreae | AA (1991) 189–202 (= Hoepfner 2); id. | Archaeology in Turkey | AJA 100 (1996) 322–324; Kunze | AA (1996) 115–134 (= Hoepfner 4); id. | Anadolou Anatolia 23 (1984–1997) 187–193 (= Hoepfner 5); Seiterle | AntW 28 (1997) 201–208; Heilmeyer | and religious development (1998) 137–161 (= Kästner 2); Webb | Athens
bucket | Boreas 4 | Bro[---] 1 | Brontai (Suppl. 2009) 7 | Brychon 1 | Berlin | bed | bull | bipennis | Berthouville (Eure) | Berthouville Cat. 5 | battle | banquet | Boston 00.348 | bird | black figured | Bologna | Bononia | bukranion | British Museum | bride | branch | B 79 | B 633 | Basel | basket | BICS 28 (1981) 115–121; Schalles | B. (Hrsg.) | Bauliche Details am Pergamonaltar | bronze
crown | corona | camillus | cake | catinus | culullus | Campania | Charadreus (?) 1 | Chthonophylos 1 | cult image carried in procession | Clementia 16c | column | capite velato | capital: Corinthian | Cabinet des Médailles et Antiques de la Bibliothèque Nationale de France | currus | corpse | crater: column crater | caduceus | cult image | cult statue | Cupido 640 | Casa di M. Lucretius Fronto | cista | Choreia 1 | cult image: mask idol of Dionysos | Choreia | cup | cane | cushion | Cupido 132 | Cupido 223 | Cupido 299 | Cupido 595ad | Cupido 643 | Cupido 697ad | cymbala | cymbals | canistrum | Cupido | cultual installations – Dating: Greece Delphi Sanctuary of Apollon – Discovery: (not specified) – Description: Der Ursprung des Orakels von Delphi wird mit dem Kult der Gaia in mykenischer Zeit und den aus dieser Epoche stammenden Idolen angesetzt. – Über den Ablauf der Orakelbefragung liegen nur lückenhafte Nachrichten vor. Folgende Stationen werden mit dem Kultvollzug in Verbindung gebracht: 1. Die Kastalische Quelle. Das ältere | C.
dorsuale (strap over the animal’s back) | dolabra | Demeter (vol. IV) 467 | Dione 7 | Dionysos 657 | Dionysos 802 | double-axe | door: double-door | Dolon 6 | Dolon | Dioskouroi 118 | Dioskouroi | Dioskouroi 253 | Dionysos 829 | Dionysos festival | Dionysiac scene | Daidalos | Doto | Doso 1 | Doso | Dione 10 | Dionysos 33 | Dinos Painter | dance | Dione | Dionysos | Dionysos 828 | Dioskouroi 111 | Dioskouroi 113 | Dionysos/Bacchus 195 | Dionysos/Bacchus | Delphi | die Reinigung des Tempelinnern und Bäder der Pythia in Anspruch genommen. Abweichend von der übrigen Überlieferung schreibt Paus. X 24 | dem Ort der Orakelerteiliung | der Dreifuss als Sitz der Pythia | Der grosse Altar | Der Altar von Pergamon (1936); Bruns | Der grosse Altar von Pergamon (1949); Bruns 101–111; Rohde | Der grosse Altar zu Pergamon (1961); Simon | Der Pergamonaltar. Zwischen Bewertung und Verwertbarkeit (1986); Hoepfner | Der Altar von Pergamon | Die griechische Polis. Architektur und Politik (1993) 111–125 (= Hoepfner 3); Kästner | Der vollendete Pergamonaltar | Der Pergamonaltar. Die neue Präsentation nach der Restaurierung des Telephosfrieses (1997); Kästner
etc. | Eos 45 | Erysichthon I 4 | Eurybias 1 | Eurynome I 3 | Eurypylos I 4 | Eros 925 | eschara | Eros | Eros/Amor | Eretria Painter | E 774 | Etruria | Erinys 89 | Erinys | ein Lorbeerstrauch | eine goldene Statue des Apollon. In der durch die Ausgrabungen freigelegten Ruine des zwischen 366 und 320 v. Chr. errichteten Apollontempels VI können die Standorte nicht verifiziert und die Gesamtherrichtung des Adyton nicht | E. (Hrsg.) | E.
fire (on altar) | flute | flamen | foculus | folding table | France | fight | fire basin | Felsina | fluteplayer | fillet | ferculum | flowers of ivy | fish | folgende Installationen und Geräte genannt: der Omphalos als Markierung des Grabes des Python
Genius (S) 59 | Genius | grande frise | Ge 7 | Gigantes 24 | Gorgo | Gorgones 216 | Germany | Giant | Ge | galerus (fur cap) | Glaukos V 8 | Glaukos V | gesture: one forearm raised (worship | greeting?) | GM 2 | garland | Galene I 4 | Glauke I 5 | Galene I | Glauke I | guttus | gutus | guturnium | goat | Greece | G. | G. (Hrsg.) | Gigantennamen | Geschichte und Bauten einer antiken Metropole (1999) 168–180; De Luca | G./Radt
hatchet | Helios/Sol 162 | Hermes/Mercurius | Hekate (vol. VI) 191 | Helios (vol. V) 71 | Helios (vol. V) 104 | Hera 371 | Herakles 1813ad | Hyperion 3 | Hebe I 45 | Hebe I/Iuventus 4 | Helios/Sol 354b | Hebe I/Iuventus | Helios/Sol | Hera/Iuno | Hektor 123 | harma | Hekabe | Hektor | Helios (vol. V) 83 | Helios | Herakles 271 | Herakles 1569 | helmet | Herakles | Hermes | H 2419 | H 3358 | H.J. | hellenistische und römische Architektur (21990); Kunze
I. 1. Prozessionen röm 102 | II. 4.c. Musik röm 33 | II. 5. Kultbilder 590 | Italy | Iapetos 1 | Iris I 97 | I. 2.d. Weihgeschenke röm 505 | II. 4.a. Bankett röm 51 | II. 5. Kultbilder 602 | Iuno 58 | I. 2.a. Opfer röm 101 | IV. 1.b. Kultorte (Darstellungen) 21j | incense box | II. 4.a. Bankett gr 81 | II. 5. Kultbilder 224 | III. 6.c. Verehrung 75 | II. 5. Kultbilder 40 | I. 1. Prozessionen gr 81b | I. 2.a. Opfer gr 149b | II. 4.c. Musik gr 221 | II. 4.c. Musik gr 325 | II. 5. Kultbilder 585 | incense-burner | II. 5. Kultbilder 591 | II. 4.b. Tanz 308 | II. 4.c. Musik gr 336 | II. 5. Kultbilder 332 | III. 6.c. Verehrung 98 | IV. 1.a. Kultorte gr 5 | ivy | I. 1. Prozessionen gr 81a | I. 2.a. Opfer gr 149a | II. 4.c. Musik gr 324 | I. 2.b. Libation 22 | I. 2.d. Weihgeschenke gr 59 | II. 3.c. Initiation 32 | II. 4.a. Bankett gr 82 | II. 5. Kultbilder 213 | IV. 1.b. Kultorte (Darstellungen) 127a | II. 4.a. Bankett gr 75 | I. 1. Prozessionen röm 120 | I. 2.a. Opfer röm 194 | I. 2.b. Libation 51 | II. 4.c. Musik röm 28 | IV. 1.b. Kultorte (Darstellungen) 56a | I. 1. Prozessionen gr 67 | I. 2.a. Opfer gr 105a | I. 2.a. Opfer gr 425a | II. 4.c. Musik gr 218 | II. 4.c. Musik gr 306 | II. 5. Kultbilder 322 | IV. 1.b. Kultorte (Darstellungen) 49d | II. 3.c. Initiation 71 | III. 6.a. Divination gr 31 | Inventory: | in: Pergamon III | in: Studien zur Religion und Kultur Kleinasiens. (Festschrift für F.K. Dörner) (1978) 838–867; Callaghan | in: Akten des 13. Internationalen Kongresses für Klassische Archäologie Berlin 1988 (1990) 591–592; Kunze | in: Etienne/Le Dinahet | in: Hoepfner | IstanbMitt 44 (1994) 125–134 (= Kaestner 1); Gates | in: Pergamon. Citadel of the goda. Archaeological record | in: Stephanos (Festschrift B.S. Ridgway) (1998) 244–254; Radt | in: Bericht über die 40. Tagung für Ausgrabungswissenschaft und Bauforschung (Kongress Wien 1998) (2000) 64–78 (= Kästner 3); Stewart
kados | Keto 1 | Klymene II 2 | Kybele (S) 81 | kline | Kyklops | Kyklopes 39 | Kyklopes | kerykeion | kanoun | kanephoros | Kyknos I (vol. VII) 123 | Kymodoke 2 | Kymothea 2 | kiste | Kymodoke | Kymothea | kotyle | Kamiros (Kameiros | kymbalon | kymbala | K. | kyathos
Lar | Lares 94 | lictor | limus (apron of the sacrificial assistant) | lanx | ladle | Lares | Lupa Romana 7 | Lupa Romana | Leon III (S) 773p | Leto 46 | Luna 44 | lightning | lectisternium/theoxenia | Luna 50 | labrys | libanotis | Luna | Larissa (Thessaly) | libation | lionskin | lectica | London | loutrophoros | lebes gamikos | Lenaia | lekythos | lyre | liknon | L’espace sacrificiel 135–140 (Kunze 1); Hoepfner | literary description
MID327 | marble | Musei Vaticani | music | MID475 | Mercurius 241ad | Museo Archeologico Nazionale | MID617 | Megaloi Theoi (S) 16 | Mimas II | Mimos | Mimon 569p | Moirai 28 | Molodros 1 | MID2042 | Museo Archeologico Nazionale Prenestino | MID2069 | Mercurius 242 | Musei Capitolini | musician (man) | Marcus Aurelius | MID4549 | MID5583 | Megaloi Theoi (S) 10a | Musée du Louvre | MA 746 | mensa | MID5702 | Metropolitan Museum of Art | MID8153 | Museo Civico Archeologico | MID8404 | MID9249 | MID9329 | Mercurius 193 | MID9604 | mirror | MID9652 | Mainas 6 | Mainas | MID36702 | MID37302 | meat | MID37305 | MID39889 | MA 975 | MID42414 | Münzen und Medaillen AG | MID5341 | Mainades (S) 149 | mask: theatre mask | maenad | manteion | M./Kästner | M. | M.H. | MID53203 | MID54032
Napoli | Nereus 130 | Nike 407 | Nymphai (S) 26 | Nike | Nike 269 | New York | Narkissos 1 | Neoptolemos | Nereides 11 | necklace | Nereides | Nocera de’ Pagani | Neue Forschungen zum Pergamonaltar | National Archaeological Museum
offering cake | Okeanos 7 | Ouranos 17 | olla | offering basket | oinochoe | Orestes | offering | Odysseus | oecus 5 | On the date of the Great Altar of Zeus at Pergamon
pelekys | pelanos | procession: sacrificial procession | Pompei V 4.13 (House of the Origins of Rome/House of M. Fabius Secundus) | Phaethon II 2 | Phoibe I (S) 1 | Poseidon 134 | Pergamon | Pergamonaltar | Praeneste | Palestrina | Praeneste (Palestrina) | phiale | phiale mesomphalos | patera | pipe | pediment | Priamos 63 | Paris | Priamos | prayer | Pan (S) 190 | pillar | painting of cult image | Pan | Pell. 130 | procession | piper | plant | Pelopeia II 5 | Perdix I 4 | Pompei | Pero II 5 | Pompei V 4.11 (House of M. Lucretius Fronto) | Pontomedeia 1 | pyxis | Pontomedeia | Pflanzen und Tiere gr (Suppl.) 99 | pelike | pinax | podium | palm branch | pig | Panathenaia | Pompei Villa dei Misterii | phallos | Pergamon. Burgberg und Altar (1961); Schmidt | Pergamon und Hesiod (1975); Stähler | P.J. | Phyromachos-Probleme. Mit einem Anhang zur Datierung des Grossen Altars von Pergamon (1990); Börker | Parthenon und Pergamonaltar. Das Bildprogramm am Pergamonaltar als Rückgriff auf den Parthenon? | P.A. | Pergamo ara marmorea magna. On the date | Perachora (Corinthia)Sanctuary of Hera Limenia | Perachora I pl. 80
relief | Roman | RomeCampus Martius | Rea Silvia 3 | Rea Silvia 29 | Rea Silvia | Rhea 21 | Rome | Roma | red figured | Rycroft Painter | Rhodos) | rod | Rückgabe des Zeusaltars – an Athena
SMID119 | stephane | sacena | securis | sacrificial animal | sacrificial assistant | salpinx | statuette | situla | simpulum | simpuvium | SMID269 | SMID469 | Selene | Semele 38a | Silenoi (S) 139 | Sthenaros 1 | Styx 7 | slab | Staatliche Museen zu Berlin | snake | shield | SMID1996 | sculpture in the round | SMID2037 | Senatus 5 | sacrifice | servant | Senatus | SMID4607 | silver | soldier | SMID5678 | symposium | SMID5803 | sceptre | spear | star | satyr | silen | SMID8339 | Silenoi (S) 141 | skyphos | ship-car | stolos | SMID8596 | SMID9451 | saw | serra | SMID9531 | sword | SMID9810 | seat with back-rest | SMID9859 | stamnos | scyphus | SMID38590 | SMID39207 | stick | sanctuary | SMID39210 | SMID41950 | standard | sheep | suovetaurilia | SMID44601 | Switzerland | SMID49609 | Silenoi (S) 14 | Silenoi (S) 17ante | Silenoi (S) 94 | syrinx | scroll | Silenos | Satyros | Sanctuary of Apollon | Siegestempel und Siegesaltäre. Der Pergamonaltar als Siegesmonument | Sondagen im Fundament des grossen Altars. Pergamenische Forschungen 12 (1999); Kästner | SMID58562 – LIMC/ThesCRA: -175/-150 | SMID59446
trumpet | tuba | tray | Tiberis | Tiberinus 3 | temple | Tiberinus | Tethys I (S) 2 | Theia 1 | Themis (S) 16 | Tithonos 8 | Tityos 36 | Triton 30 | thunderbolt | Tyche/Fortuna 10 | Tyche/Fortuna | tibiae | toreutics | Town wall | Thessaly | table | trapeza | terracotta | tree | Theseus Painter | tibicen | thymiaterion | turibulum | taenia | tainia | tympanon (tambourine) | Thaleia III 1 | Thaleia III | Thaleia IV 3 | thyrsos | tankard | torch | Thaleia IV | tablet | theoxenia | Telephos | Thetis 3 (1996) 71–80 (= Kunze 2); Hoepfner | The architecture of the Great Altar of Pergamon | The Functions of the Sanctuary of Athena and the Pergamon Altar (the Heroon of Telephos) in the Attalid Building Programm
urna | United States | United Kingdom | urceus | unknown | Untersuchungen zur architektonischen Gestalt des Pergamonaltars
V. 2.a. Kultpersonal röm 146 | V. 2.b. Kultinstrumente 9 | Vatican City | vor Tempel | Venti 24 | V. 2.b. Kultinstrumente 1642 | Vulcanus 56 | V. 2.a. Kultpersonal röm 129a | V. 2.b. Kultinstrumente 15 | V. 2.b. Kultinstrumente 447 | V. 2.b. Kultinstrumente 1114 | VIII. Tiere und Pflanzen röm 13 | victimarius | Vulcanus | Victoria 283 | Victoria | V. 2.b. Kultinstrumente 1619 | votive stele | V. 2.b. Kultinstrumente 580 | vase painting | V. 2.b. Kultinstrumente 400 | V. 2.b. Kultinstrumente 941a | VII. 3. Feste und Spiele gr 44 | V.F. 4 | V. 2.b. Kultinstrumente 982 | V 4.11 | V. 2.b. Kultinstrumente 107 | V. 2.b. Kultinstrumente 1390 | V. 2.b. Kultinstrumente 941b | vine | V. 2.b. Kultinstrumente 1620 | V. 2.b. Kultinstrumente 1617a | V. 2.a. Kultpersonal röm 120 | V. 2.b. Kultinstrumente 6 | V. 2.b. Kultinstrumente 209 | V. 2.b. Kultinstrumente 340 | V. 2.b. Kultinstrumente 441 | VI. 2.a. Ackerbau röm 4 | VI. 2.a. Ackerbau röm 5 | vexillum | V. 2.a. Kultpersonal gr 82 | V. 2.b. Kultinstrumente 778 | V. 2.b. Kultinstrumente 858a | V. 2.b. Kultinstrumente 878 | V. 2.b. Kultinstrumente 891 | Villa dei Misteri | vannus | volumen | V. (Hrsg.) | Vorläufiger Bericht zu den Ergebnissen der Untersuchungen am Oberbau des Pergamonaltars | V. 2.b. Kultinstrumente 1225 | varia
wreath | wall | wall painting | wings | winged figure | warrior | war-chariot | wood | wedding | weapon | white-ground | wood-pile | winnowing-fan | Wann ist der Altar von Pergamon errichtet worden? | W. | W./Zimmer | W.D.
Zephyros 5 | Zeus Add 48 | Zeus/Iuppiter 359 | Zeus/Iuppiter 482 | Zeus/Iuppiter | Zeus Add 117 | Zeus | Zu den grossen Altären von Magnesia und Pergamon | Zur Datierung des Pergamon-Altars | Zum Pergamon-Altar
27 | 2.25 m hoch) gespeicherte Wasser floss aus 7 Öffnungen. Zu dem tief gelegenen Brunnenhof führten 7 Stufen hinab. Dem Quellwasser der Kastalia wurde eine kathartische und inspirierende Wirkung und prophetische Kraft zugeschrieben. Das Wasser wurde für rituelle Waschungen der Orakelsuchenden
7 diese Wirkung dem Wasser des Kassotis-Brunnens oberhalb des Apollontempels zu. 2. Der grosse Altar vor dem Apollontempel. An ihm werden die der Orakelbefragung vorausgehenden Opfer vollzogen. Aus der Reaktion der Opfertiere (vornehmlich Ziegen) auf das Besprengen mit kaltem Wasser leitete man die Bereitschaft des Gottes zur Akzeptanz des Ratsuchenden ab. 3. Das Adyton des Apollontempels. In der schriftlichen Überlieferung werden als Ausstattung des Adyton